Türkiye genelinde hızla artan nüfus, kentleşme oranındaki yükseliş ve göç hareketliliği, konut ihtiyacını her geçen yıl daha da artırırken, sektörde üretim-tüketim dengesi bozulmaya devam ediyor. Son veriler, her yıl yaklaşık 800 bin konut ihtiyacı doğarken, üretimin bunun 200 bin altında kaldığını ortaya koyuyor. Artan konut açığı hem kiralık hem de satılık fiyatların tırmanmasına neden oluyor.
Nüfus Artışı ve Hane Sayısı Konut Talebini Katlıyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’nin yıllık nüfus artış hızı %1,1 seviyelerinde seyrediyor. Ancak asıl etkiyi yaratan faktör, hanehalkı sayısındaki artış. Özellikle büyükşehirlerde çekirdek aile modelinin yaygınlaşması ve gençlerin bağımsız konut talebi, yıllık konut ihtiyacını ortalama 800 bin adede çıkarıyor.
Buna karşılık 2024 itibarıyla sektörde yıllık üretim ortalaması 550-600 bin bandında seyrediyor. Bu da yılda en az 200 bin konutun eksik üretildiği anlamına geliyor.
Yetersiz Arz Fiyatları Tetikliyor
Konut üretimindeki eksiklik doğrudan arz-talep dengesini etkiliyor. Talebin üretimi aştığı ortamda fiyatlar kontrolsüz şekilde yükseliyor. Bu durum sadece yeni konutları değil, ikinci el ve kiralık piyasasını da etkisi altına alıyor. Özellikle büyük şehirlerde orta ve alt gelir grubunun konuta erişimi giderek zorlaşıyor.
Yetersiz üretimin yarattığı etkiler:
- Kiralarda %100’ün üzerindeki artışlar
- Satılık konutlarda spekülatif fiyatlama
- Barınma krizinin özellikle genç ve dar gelirli gruplarda yoğunlaşması
- Kira sözleşmelerinde kayıt dışılığın artması
İnşaat Sektörü Neden Yetersiz Üretiyor?
Konut açığının büyümesindeki en büyük nedenlerden biri inşaat maliyetlerindeki yüksek artış. Çimento, demir, işçilik ve finansman giderlerinin kontrolsüz yükselmesi, yeni proje başlatmayı zorlaştırıyor. Ayrıca ruhsat süreçlerindeki bürokrasi ve uygun arsa bulma zorlukları da üretim sürecini sekteye uğratıyor.
Diğer faktörler:
- Yüksek faiz oranları ve krediye erişim güçlüğü
- Düşük kârlılık nedeniyle özel sektörün üretim iştahının azalması
- Belediyelerin yeterli sosyal konut üretmemesi
- Kentsel dönüşüm projelerinin yavaş ilerlemesi
Sosyal Konut ve Kentsel Dönüşüm Politikalarının Önemi Artıyor
Uzmanlar, büyüyen konut açığının giderilmesi için kamu eliyle yürütülen sosyal konut projelerinin artırılması gerektiğini vurguluyor. TOKİ ve benzeri kuruluşlar aracılığıyla her yıl üretilen konut sayısının, özel sektörle birlikte en az 1 milyon adede ulaşması gerektiği ifade ediliyor.
Ayrıca, deprem riski taşıyan bölgelerdeki kentsel dönüşüm projelerinin sadece güvenlik açısından değil, arz artırımı yönünden de fırsat olarak değerlendirilmesi gerekiyor.
Barınma Krizi Sosyal ve Ekonomik Riskler Doğuruyor
Konut açığının büyümesi, sadece bir sektör sorunu değil, aynı zamanda toplumsal bir problem haline gelmiş durumda. Barınma krizi:
- Göçlerin hızlanmasına
- Metropollerde çarpık yapılaşmaya
- Sosyal adaletsizlik algısına
- Hanehalkı borçlanmasının artmasına neden oluyor
Bu çerçevede uzun vadeli, planlı ve sürdürülebilir bir konut politikası geliştirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Türkiye’de konut ihtiyacı her geçen yıl artarken, üretim bu ihtiyaca cevap vermekte yetersiz kalıyor. Yılda 200 bin konutluk açık, hem sosyal hem de ekonomik dengeleri zorlayacak bir boyuta ulaşıyor. Bu nedenle hem kamu hem özel sektörün daha bütüncül çözümlerle hareket etmesi, barınma krizinin derinleşmesini önlemek adına kritik önem taşıyor.
4o
