Resmî Gazete’de yayımlanan yeni düzenlemeyle Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’nde köklü değişiklikler yürürlüğe girdi. Denetim süreçlerinde şeffaflık ve etkinlik artırılırken, sektör oyuncuları için yeni kurallar devreye alındı.
Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği Yenilendi: Değişiklikler Resmen Yürürlükte
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, yapı güvenliğini artırmak ve denetim süreçlerini standartlaştırmak amacıyla Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği‘nde önemli değişiklikler yapıldı. 12 Haziran 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile birlikte yeni dönem resmen başlamış oldu.
Yapılan değişiklikler, denetim firmalarının görev tanımlarından mühendislerin yetki alanlarına, proje kontrollerinden dijital altyapılara kadar birçok alanda etkili olacak. Sektör temsilcileri düzenlemeleri “uzun süredir beklenen yapısal dönüşüm” olarak değerlendiriyor.
Yeni Yönetmelikte Öne Çıkan Başlıca Değişiklikler
Uzmanlar, yeni uygulamaların inşaat sektöründe kaliteyi ve güvenliği artırmayı amaçladığını belirtiyor. Yönetmelikte öne çıkan değişikliklerden bazıları şöyle:
- Elektronik Denetim Sistemi (EDS) Zorunluluğu: Tüm yapı denetim süreçlerinin dijital sistem üzerinden yürütülmesi artık zorunlu. Kağıt üzerinden onay süreçleri kaldırıldı.
- Uzmanlık Alanlarına Göre Yetkilendirme: Mühendis ve mimarların branş bazlı olarak görev alacağı sistem getirildi. Her disiplinden uzman sadece kendi alanında denetim yapabilecek.
- Denetim Süresi Takip Sistemi: Belirlenen denetim aşamalarının zamanında gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği sistem üzerinden takip edilecek. Gecikmelere cezai yaptırım uygulanacak.
- Bağımsız Denetim Firmalarına Akreditasyon Şartı: Yeni dönemde yapı denetim firmaları belirli bir eğitim ve yeterlilik kriterini tamamlayarak akreditasyon almak zorunda olacak.
- Kamu Projelerinde Denetim Standartları: Kamuya ait projelerde özel denetim firmalarının görevlendirilmesi zorunlu hale getirildi. Böylece tarafsızlık sağlanması amaçlanıyor.
Bu değişiklikler ile hem proje kalitesinin artırılması hem de inşaat kaynaklı can ve mal kayıplarının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Denetim Süreçleri Artık Tamamen Dijital
Yeni yönetmelikle birlikte tüm yapı denetim süreçlerinin Elektronik Denetim Sistemi (EDS) üzerinden yürütülmesi zorunlu hale geldi. Bu sistem sayesinde tüm onaylar, denetim raporları ve proje belgeleri dijital ortamda saklanacak ve denetlenebilir hale gelecek.
Yapı denetim firmalarının sistem üzerinden her denetim için zaman damgalı kayıt oluşturması ve mühendislerin sahada yaptığı kontrolleri belgeyle desteklemesi gerekiyor. Bu düzenleme sayesinde “sahada kontrol yapılmadan imza atılması” gibi uygulamaların önüne geçilmesi planlanıyor.
Sektörden İlk Tepkiler Olumlu
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), Mimarlar Odası ve Yapı Denetim Kuruluşları Birliği gibi meslek örgütleri, yönetmelik değişikliklerini genel anlamda olumlu karşıladı. Denetim sisteminde teknolojik geçişin uzun vadede maliyetleri azaltacağı ve güvenliği artıracağı ifade ediliyor.
İMO Başkan Yardımcısı Mahir Özcan, düzenlemeyle ilgili yaptığı değerlendirmede şu ifadelere yer verdi:
“İnşaatta can güvenliği için en önemli konu etkili ve tarafsız denetimdir. Bu adım, mesleki sorumlulukların netleşmesini ve teknik yeterliliğin yükselmesini sağlayacak.”
Kentsel Dönüşüm ve Deprem Dayanıklılığı İçin Kritik Adım
Yönetmelikteki değişiklikler, özellikle Türkiye genelinde hız kazanan kentsel dönüşüm projeleri açısından büyük önem taşıyor. Yeni sistemle birlikte, dönüşüm projelerinde kullanılan malzeme kalitesi, zemin etütleri ve taşıyıcı sistem kontrolleri daha etkin şekilde izlenebilecek.
Deprem riski yüksek bölgelerde yapılan yeni yapılar için denetim süreçlerinin daha sıkı tutulması planlanıyor. Bu doğrultuda yapı denetim firmalarının bölgesel yeterlilik denetimine tabi tutulması da gündemde.
Geçiş Süreci ve Eğitim Zorunluluğu
Yönetmelikle birlikte firmalara 6 aylık uyum süreci tanındı. Bu sürede denetim firmalarının EDS’ye geçişlerini tamamlaması, akreditasyon başvurularını yapması ve teknik personeline gerekli eğitimleri aldırması gerekiyor. Aksi durumda faaliyet izin belgeleri askıya alınabilecek.
Bakanlık ayrıca, mühendis ve mimarlara yönelik online eğitim ve sınav sistemi kurarak, yeni döneme geçişte bilgi güncellemelerini teşvik edecek.
Yeni Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği, Türkiye’de inşaat sektörünün daha güvenli, şeffaf ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşması için atılmış önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Uygulamanın tam anlamıyla oturmasıyla birlikte hem mühendislik disiplinlerinin itibarı güçlenecek hem de vatandaşların güvenli yapılarda yaşama hakkı daha etkin korunacak.
